ေအာင္သူၿငိမ္းဆရာေဇာ္ဂ်ီ ဘာသာျပန္ထားတဲ့ “မိုးၾကယ္မို႔လားနဲ႔ လမ္းသစ္၀တၳဳတို မ်ား” ထဲက ‘လမ္းသစ္’ ဆိုတဲ့ ၀တၳဳကေလးကို တခါတေလ သတိရမိ ေသးတယ္။ အေသးစိတ္ေတာ့ မမွတ္မိေပမယ့္ မ်ဳိးဆက္ကြာျခားလာ တဲ့ သူေတြအၾကားက ျပႆနာေတြ၊ ပဋိပကၡေတြကို ေဖာ္ျပတာလို႔ အ မွတ္ရေနမိတယ္။ ဒီ ‘လမ္းသစ္’ ဆိုတဲ့ ဇာတ္လမ္းေလးက တ႐ုတ္ျပည္ ဆိုရွယ္လစ္ေခတ္ေျပာင္းကာလ ၁၉၅၀ ကာလမ်ားကို အေျခခံထား တာပါ။ ၿမိဳ႕ကေလးတခုမွာ လမ္းသစ္ႀကီးတခု ျဖတ္ေဖာက္ဖို႔လုပ္ေတာ့ ျပႆနာရွိလာပါတယ္။ အဖိုးအိုတေယာက္ရဲ႕ ႐ိုးရာစဥ္ဆက္ အသက္ ေမြး၀မ္းေက်ာင္းလုပ္စားလာတဲ့ (ေရေႏြးဆိုင္လို႔ထင္တယ္) လုပ္ငန္းပါ လမ္းေဖာက္လို႔ ဖ်က္ရမယ့္အထဲပါလာတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအဖိုးရဲ႕သား လို႔ထင္တယ္၊ လူငယ္ကေလးကေတာ့ လမ္းေဖာက္တာကို ေထာက္ခံ တယ္။ သူ႔အိမ္တစိတ္တပိုင္း ဖ်က္ေပးလိုက္ရမွာကိုေတာင္ စြန္႔လႊတ္ဖို႔ အသင့္ရွိေနပါတယ္။ သူကေတာ့ ဒီလမ္းမႀကီးဟာ ေခတ္မီေရး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္ေရးေတြကို ေဆာင္ၾကဥ္းလာ မယ့္အရာလို႔ ျမင္ထားသလို သူ႔ဘ၀အနာဂတ္နဲ႔လည္း ယွဥ္ျမင္ထားပါတယ္။ အဖိုးအိုကေတာ့ ေျမႀကီးထဲမွာ ႏွစ္ ရွည္ၾကာ အျမစ္စြဲေနတဲ့ သူ႔ေရေႏြးအိုးႀကီးနဲ႔ ဆိုင္ကို မဖ်က္ခ်င္ဘဲ ခင္တြယ္ေနတဲ့ ဇာတ္လမ္းပါ။
ျခံဳေျပာရရင္ မ်ဳိးဆက္ေတြ ကြာျခားလာတဲ့အေလ်ာက္ ႐ႈျမင္ပံု၊ သံုးသပ္ပံု၊ ေတြးေခၚပံုေတြ ကြာျခားလာတာပါပဲ။
က်ေနာ္ ဒီလိုအစခ်ီေရးရတာက ဆရာလူထုဦးစိန္၀င္း ေ၀ဖန္ေရးသားတဲ့ အဲန္ဂ်ီအို၊ ႏိုင္ငံတကာ အဲန္ဂ်ီအိုအ ေပၚ အျမင္မေကာင္းတဲ့ကိစၥ ေဆာင္းပါး “အတၱပရဟိတလုပ္ငန္း” အေပၚ တုံ႔ျပန္ေရးသားခ်င္လို႔ပါ။ ေယဘု ယ် သူ႔ေဆာင္းပါးအေပၚ ေကာက္ခ်က္ခ်ရရင္ ...
(၁) ျမန္မာေတြ ေမ်ာက္ျဖစ္ကုန္မွာ စိုးတယ္။ အဲန္ဂ်ီအိုေတြက ေမ်ာက္ျပဆန္ေတာင္းေနၾကတယ္။
(၂) ဘယ္သူ႔အားမွမကိုးနဲ႔။ ကိုယ့္အားကိုယ္ကိုး ေျဖရွင္းၾက။
(၃) အဲန္ဂ်ီအိုေတြ ဆိုင္းဘုတ္စံုလာတယ္။ ေျပာေနရင္းနဲ႔ မ်ားလာတယ္။ ႏိုင္ငံျခားခဏသြား၊ ခဏ သင္တန္း တက္ၿပီး အဲန္ဂ်ီအို ျဖစ္လာၾကတယ္။
(၄) ပရဟိတသမားအစစ္ ျမန္မာ့အလင္း ဦးတင္လို ႐ိုးသားသမာဓိရွိတာကို အတုယူၾကလို႔ ေကာက္ခ်က္ခ်မိပါ တယ္။
ဒီေနရာမွာ က်ေနာ္ ျပန္လည္ေျဖရွင္းစရာ၊ ေထာက္ျပေဆြးေႏြးစရာေတြ အမ်ားႀကီးရွိလာပါတယ္။ ခင္ဗ်ားက အဲန္ဂ်ီအိုကို ကိုယ္စားျပဳလို႔ ေျဖရတာလားဆိုရင္ေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ မိတ္ေဆြတဦးက ဒီေဆာင္းပါးနဲ႔ ပတ္ သက္လို႔ အဲန္ဂ်ီအိုလူငယ္ေတြအၾကား ေျပာဆိုပြဲဆူျဖစ္ၾကရတာေလးေတြကို ေပးပို႔လာေတာ့ က်ေနာ္အတြက္ စဥ္းစားစရာ အမ်ားႀကီး အေထာက္အကူျဖစ္ရပါတယ္။ ျပန္လည္ေျဖရွင္းသင့္တယ္ ထင္လို႔လည္း ေရးရတာပါ။
ဒီေဆာင္းပါးမွာ လူမႈေရးကို အေၾကာင္းျပလို႔ လုပ္စားေနၾကတာေတြ သေဘာမေတြ႔လို႔ ေထာက္ျပတာဆိုရင္ ေတာ့၊ ၾကံ႕ဖြံ႔တို႔၊ ျမန္မာအမ်ဳိးသမီးအဖြဲ႔ခ်ဳပ္တို႔၊ မိခင္နဲ႔ကေလးေစာင့္ေရွာက္ေရး စသျဖင့္တို႔ရဲ႕ လူမႈေရးလုပ္ငန္း ေတြကိုလည္း ေထာက္ျပဖို႔သင့္တာေပါ့၊ ဒါမွ မွ်မွ်တတျဖစ္မယ္လို႔ ထင္ျမင္မိပါတယ္။ အဲန္ဂ်ီအိုေတြကို တင္း တင္းက်ပ္က်ပ္ ကိုင္တြယ္ရမယ္ဆိုတဲ့ စစ္အစိုးရရဲ႕မူအေပၚမွာလည္း ေထာက္ခံရာေရာက္ေနသလားလို႔လည္း အေတြးပြားစရာပါ။
က်ေနာ္တင္ျပခ်င္တဲ့ အခ်က္ေတြကေတာ့ ဒါေတြပါ။
(၁) ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း
ဆရာလူထုဦးစိန္၀င္းက အဲန္ဂ်ီအိုလို႔ ေယဘုယ်သမုတ္တဲ့၊ ႏိုင္ငံတကာစာေပေတြမွာ civil society အရပ္ဖက္ လူမႈအဖြဲ႔အစည္းလို႔ ေခၚၾကတဲ့ အင္အားစုေတြက ကမၻာလႊမ္းပတ္ဆက္သြယ္မႈမွာ အင္အားႀကီးတခုလို ျဖစ္လာ ပါတယ္။ ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္းကို ေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ တြန္းအားတခုလို႔ ေျပာၾကသလို ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း ေၾကာင့္ ထြက္ေပၚလာခဲ့တဲ့ ရလဒ္လည္းျဖစ္ပါတယ္။
အခုအခါ အရင္းရွင္စီးပြားေရးအင္အားစုနဲ႔ အစိုးရေတြအၾကား ထိန္းညိႇေပးႏိုင္မယ့္ အင္အားစုအျဖစ္ အရပ္ဖက္ လူထုထူေထာင္ အဖြဲ႔အစည္းေတြကို အင္အားႀကီးတရပ္အျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳ လက္ခံလာၾကရပါၿပီ။ Global civil society လို႔ ေခၚဆိုလက္ခံၾကရတဲ့ အဆင့္ထိေတာင္ ရွိလာခဲ့ပါၿပီ။
ဒီအဖြဲ႔ေတြက ဂလိုဘယ္လိုက္ေဇးရွင္း ဆန္႔က်င္ေရးလႈပ္ရွားမႈေတြသာမက အျခား အခြင့္အေရးလႈပ္ရွားမႈ ေခါင္းစဥ္ေပါင္းစံု လႈပ္ရွားမႈေတြမွာလည္း ပါ၀င္ပတ္သက္ေနၾကပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ အရင္က မရွိ ဘူးတဲ့ ႏိုင္ငံတကာစာခ်ဳပ္စာတမ္းအမ်ားက (လက္ေတြ႔အားကိုးမရသည္ထားဦး) ကမၻာေပၚမွာ ရွိလာပါတယ္။ အဲဒါအျပင္ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းေတြ ကိုယ္ႏိႈက္ကလည္း အဲန္ဂ်ီအိုေတြကို ေနရာေပးဆက္ဆံေနၾကရပါၿပီ။ ေနာက္ဆံုး ကမၻာ့ဘဏ္၊ အိုင္အမ္အက္ဖ္မွာေတာင္ သူတို႔စီမံကိန္း၊ ပေရာဂ်က္ေတြအတြက္ ေဒသခံလူထု၊ အဲန္ ဂ်ီအိုေတြ၊ စိတ္၀င္စားသူ အုပ္စုေတြ (concerned groups) ေတြရဲ႕ အသံကို နားေထာင္ရမယ္လို႔ ေနရာေပး လာတာ၊ သူတို႔ကို စင္ျမင့္ေပးလာရတာေတြ ျဖစ္လာပါတယ္။ ေနာက္ဆံုး အာဆီယံပဋိညာဥ္စာတမ္းကိုယ္ႏိႈက္ မွာက အဖြဲ႔၀င္အစိုးရေတြက အဲန္ဂ်ီအိုေတြနဲ႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးဖို႔ အသိအမွတ္ျပဳထားၾကပါၿပီ။ ဒါကို ေမ်ာက္ျပ ဆန္ေတာင္းေနၾကတဲ့အဖြဲ႔ေတြ၊ ဆိုင္းဘုတ္စံုလြန္းတယ္လို႔ ျမင္ရင္ေတာ့ မသင့္ေလ်ာ္လွပါလို႔ ထင္ပါတယ္။
(၂) ျပႆနာမ်ားက ႏိုင္ငံနယ္နိမိတ္ကို ဂ႐ုမစိုက္ၾကပါ။
အခ်ဳိ႕ျပႆနာေတြက ႏိုင္ငံအစိုးရေတြေတာင္ သူတို႔ခ်ည္းသက္သက္ မေျဖရွင္းႏိုင္ၾကဘူး ျဖစ္လာပါတယ္။ အ ခု ၾကက္ငွက္တုပ္ေကြးေရာဂါ၊ ၀က္တုပ္ေကြးေရာဂါ အပါအ၀င္၊ လူကုန္ကူးေရာင္းခ်မႈ၊ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ/ေအအိုင္ဒီ အက္စ္ျပႆနာေတြ၊ သဘာ၀၀န္းက်င္ျပႆနာေတြက ႏိုင္ငံအစိုးရတခုတည္း ေျဖရွင္းရလို႔ ရႏိုင္တာမဟုတ္ ေတာ့ပါဘူး။ ႏိုင္ငံစံုပူးေပါင္းေျဖရွင္းၾကရသလို၊ ႏိုင္ငံအစိုးရမဟုတ္တဲ့ ကြၽမ္းက်င္သူအဖြဲ႔ေတြ၊ အဲန္ဂ်ီအိုေတြနဲ႔ပါ ပူးေပါင္းေျဖရွင္းေနၾကရတာေတြ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရးဆိုတာ အစိုးရေတြရဲ႕ တာ၀န္ပဲ၊ သူတို႔လက္ထဲမွာခ်ည္း ထားမွာလား၊ အဲန္ဂ်ီအိုလို႔ေခၚ တဲ့ အဖြဲ႔ေတြအခ်င္းခ်င္းေရာ ႏိုင္ငံတကာပူးေပါင္းဆက္ဆံမႈေတြ မလုပ္ရေတာ့ဘူးလားလို႔ ဆရာဦးစိန္၀င္း ေဆာင္းပါးကို ဖတ္ၾကည့္ရင္ ေမးခြန္းပြားစရာပါပဲ။ ကမၻာႀကီးမွာ ျပႆနာေတြ မ်ားလာတာနဲ႔အမွ် အဲန္ဂ်ီေတြ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္ေရးလည္း တိုးမ်ားလာစရာရွိပါတယ္။ ေနာက္ထပ္ ဆိုင္းဘုတ္စံုလာစရာလည္းရွိပါတယ္။
(၃) ျမန္မာႏိုင္ငံ ျပႆနာဟာ ျပည္တြင္းက ေျဖရံုနဲ႔ လံုေလာက္ႏိုင္ပါသလား
အခ်က္အလက္ေတြအရ ျမန္မာႏိုင္ငံျပႆနာက သူ႔ဘာသာ မေျဖရွင္းႏိုင္ေတာ့တာ အေသအခ်ာပါပဲ။ အခု ထိုင္းႏိုင္ငံထဲမွာတင္ ႏိုင္ငံေရးဒုကၡသည္ေတြ သိန္းခ်ီရွိေနသလို၊ စီးပြားေရးအရ ခိုး၀င္ေ႐ႊ႕ေျပာင္း အလုပ္လုပ္ ၾကသူေတြလည္း (၄) သန္းေလာက္ ရွိေနပါတယ္။ အရင္က က်ေနာ္တို႔က ဗီယက္နမ္ေလွစီးေျပး ဒုကၡသည္ဆို တာမ်ဳိး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံက ႐ိုဟင္ဂ်ာ ေလွစီးေျပးဒုကၡသည္ ဆိုတာေတြလည္း ႏိုင္ငံတကာ အစည္းအေ၀းေတြမွာ ေဆြးေႏြးရတဲ့အဆင့္ ျဖစ္လာပါတယ္။
၂၀၀၈ ခုႏွစ္ နာဂစ္မုန္တိုင္းမွာတင္ လူတသိန္းေလးေသာင္းေက်ာ္ အသက္ဆံုးရၿပီး၊ (၂.၄) သန္းေက်ာ္ အိုးအိမ္ ပ်က္စီးဆံုးရႈံးခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလိုကပ္ေဘးဒုကၡေတြကို ျမန္မာ့အလင္းဦးတင္လို တပိုင္တႏိုင္ ေစတနာရွင္ေတြ ေလာက္နဲ႔ေတာ့ ေျဖရွင္းလို႔ မျဖစ္ႏိုင္ေတာ့ဘူးလို႔ ထင္ပါတယ္။ ဒါတင္မကေသးပါဘူး။ ေလ့လာခ်က္ေတြအရ လူေပါင္း ၂၄၀,၀၀၀ ေလာက္က အိပ္ခ်္အိုင္ဗီြ ကိုယ္ခံအားက်ေရာဂါပိုး ရွိေနတယ္။ HIV ေရာဂါရွင္ ၇၆,၀၀၀ ေလာက္ ေဆးေသာက္ဖို႔ လိုအပ္ေနတယ္။ အဲဒါအျပင္ တီဘီ၊ ငွက္ဖ်ား၊ အာဟာရခ်ဳိ႕တဲ့မႈ၊ အျခားကူးစက္ေရာ ဂါေတြအတြက္ အေျခအေန အစီရင္ခံစာေတြကလည္း စိုးရိမ္စရာခ်ည္းပါပဲ။ ဒီလိုအစီရင္ခံစာေတြကလည္း မ ဟုတ္မဟတ္လုပ္ဇာတ္ခင္းၿပီး ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြကို ေမ်ာက္အျဖစ္ျပေနၾကတာလားလို႔ ေစာေၾကာဖြယ္ရွိလာ ေတာ့တာေပါ့။
(၄) ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အဲန္ဂ်ီအိုေတြ သိပ္မ်ားေနၿပီလား
ျမန္မာႏိုင္ငံက ေဒသအတြင္းမွာ ႏိုင္ငံတကာ အကူအညီရတာ အနည္းဆံုးပါ။ စာရင္းေတြအရ ျမန္မာႏိုင္ငံက ရတဲ့ ႏိုင္ငံတကာအကူအညီဟာ လူတဦးကို တႏွစ္မွာ (၃) ေဒၚလာပဲရပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဗီယက္နမ္ ႏိုင္ငံက လူတဦးခ်င္းကို (၂၃) ေဒၚလာရၿပီး၊ လာအိုႏိုင္ငံကေတာ့ လူတဦးကို ေဒၚလာ (၅၀) ရပါတယ္။ တႏွစ္ ကို (၃) ေဒၚလာရတာနဲ႔ေတာင္ အဲန္ဂ်ီအိုေတြ သိပ္မ်ားလာၿပီ၊ စိုးရိမ္စရာျဖစ္ေနၿပီလို႔ ထင္ရင္ေတာ့ ေနာက္ထပ္ ပြင့္လင္းလာလို႔ ႏိုင္ငံတကာအကူအညီေတြ ပိုမိုရရွိလာတဲ့အခါ ဘယ္လို က်ေနာ္တို႔ ခန္႔မွန္းထားရမွန္းေတာင္ မသိေတာ့ပါဘူး။
တကယ္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာအဲန္ဂ်ီအိုေတြ၊ အဲန္ဂ်ီအိုေတြ၊ အကူအညီေတြနဲ႔အတူ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ၊ အျခား ကြၽမ္းက်င္မႈပိုင္းဆိုင္ရာ ကိစၥေတြလည္း အတူကပ္ပါလာေလ့ရွိပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး အေတြ႔အၾကံဳ ကစလို႔၊ အရည္အေသြးျမႇင့္ သင္တန္းေတြကတဆင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ စီမံခန္႔ခြဲမႈ စသျဖင့္ ကြၽမ္းက်င္မႈအရည္အ ေသြးေတြကိုလည္း ရလာေလ့ရွိၾကပါတယ္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပုဂၢလိက စီးပြားေရးက႑ကလည္း မပြင့္လင္း၊ ပညာေရးကလည္း ခက္ခဲ၊ အစိုးရလုပ္ငန္းေတြ မွာလည္း ေနရာနည္းေနတဲ့ကာလမွာ လူငယ္ေတြက အဲန္ဂ်ီအိုက႑မွာ ျပံဳတိုးေနတာ၊ အခြင့္အလမ္းတခုလို ျမင္ေနၾကတာကေတာ့ နားလည္မႈေပးႏိုင္ပါတယ္။ သိပ္မ်ားေနၿပီလို႔ မဆိုေလာက္ေသးဘူး ထင္ပါတယ္။
(၅) လူမႈအရင္းအႏွီး
လူမႈအရင္းအႏွီး (social capital) ဆိုတဲ့ အျမင္နဲ႔ အခ်ဳိ႕ေသာသူေတြက က်ေနာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အဲန္ဂ်ီအိုပဲေခၚေခၚ၊ လူထုထူေထာင္အဖြဲ႔အစည္းပဲေခၚေခၚ တိုးပြားေစဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကပါတယ္။ လူဆိုတာက တဦးတည္းေနရင္ အားမရွိလွပါ။ ဒီလူေတြကို ေပါင္းကူးဆက္စပ္ၿပီး စုစည္းေပးတဲ့အခါ Bridging and bonding အားျဖစ္လာပါ တယ္။ ဒီအားဟာ အခုကာလ လူမႈေရး၊ ကယ္ဆယ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးလႈပ္ရွားမႈေတြအတြက္သာမက တခ်ိန္ျပန္ လည္ ႏိုင္ငံထူေထာင္ေရးကာလေတြအတြက္ပါ အားျဖစ္ေစပါလိမ့္မယ္။
လူမႈအရင္းအႏွီးအားေကာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ပဋိပကၡေျဖရွင္းဖို႔ လြယ္သလို၊ ဒီမိုကေရစီအျမစ္ခိုင္ဖို႔၊ တိုးတက္မႈ ရေစဖို႔လည္း ျမန္ေစပါတယ္။
"ခဏ သင္တန္းေလးတက္ၿပီးေတာ့ ျပန္လာတဲ့အခါ အဲန္ဂ်ီအို ျဖစ္ကုန္ၾကတယ္" ဆိုတဲ့ ေ၀ဖန္ခ်က္ကလည္း မသင့္လွဘူးထင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီသင္တန္းေတြမွာ အဖြဲ႔အစည္းတခု လည္ပတ္စီမံပံု၊ ေခါင္းေဆာင္မႈ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ၊ စီမံခ်က္တခုကို ဘယ္လိုရလဒ္ရွိရွိ အေကာင္အထည္ေဖာ္ရမယ္ဆိုတဲ့ Logical framework ဆိုတာမ်ဳိး အနည္းနဲ႔အမ်ား ရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ယခင္ က်ေနာ္တို႔နဲ႔ ေ၀းေနခဲ့တဲ့ gender လိင္ကြဲျပားမႈအ ေပၚ အျမင္ကိစၥေတြ၊ ပဋိပကၡေျဖရွင္းနည္းေတြ၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ဆိုင္ရာ သေဘာတရားေတြကိုလည္း သူ တို႔ ေလ့လာရရွိခဲ့ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီသင္တန္းေတြက ဘာမွတတ္လာမွာ မဟုတ္ပါဘူးဆိုတာမ်ဳိးကေတာ့ အထင္အ ျမင္ေသးရာက်ပါတယ္။
(၆) ေခတ္ေျပာင္းခဲ့တယ္
ပထမအခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္တို႔က ကိုယ့္ဘာသာ တံခါးပိတ္ေနလို႔ မရႏိုင္ေတာ့ပါဘူး။ က်ေနာ္တို႔က ဘာျဖစ္ လို႔ ေမ်ာက္လို႔ အထင္မခံခ်င္ရတာလဲဆိုတာလည္း ေမးခြန္းျဖစ္မိပါတယ္။ ႏိုင္ငံ့သိကၡာက်ေစတယ္၊ လူမ်ဳိး သိကၡာက်ေစတယ္၊ အရွက္ရေစတယ္လို႔ ျပန္ေျဖမယ္ထင္မိပါတယ္။ ျမန္မာစစ္အစိုးရလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အ လားတူ မေကာင္းတာ၊ ဆင္းရဲေနတာ၊ ဆိုးရြားေနတာေတြ ႏိုင္ငံတကာက မျမင္ေစခ်င္ပါဘူး။ တခါက ႏိုင္ငံတ ကာအစည္းအေ၀းတခုမွာ ျမန္မာႏိုင္ငံက ႏိုင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲလုပ္မယ္ဆိုရင္ အကူအညီ (၁) ဘီလီယံေဒၚ လာေပးမယ္ ကမ္းလွမ္းေတာ့ ျမန္မာေတြက ေမ်ာက္ေတြမဟုတ္ဘူးလို႔ အဲသည္အခ်ိန္က ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ျဖစ္သူက ျပန္ေျပာတာ အမွတ္ရမိပါေသးတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဆင္းရဲတယ္ဆိုတာ ရွက္စရာမဟုတ္ပါ။ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံႀကီးကေတာင္ သူ႔ဆီမွာ လူမႈေရးမညီမွ်တာ၊ အခ်ဳိ႕ဆင္းရဲက်န္ေနတဲ့ ေဒသက ျပႆနာေတြကို ဦးစားေပး ေျဖရွင္းရမယ္ေျပာေနတာ ဖတ္ရပါတယ္။ အိႏၵိယကလည္း သူတို႔ကိုယ္သူတို႔ ဆင္းရဲတဲ့ ႏိုင္ငံႀကီးလို႔ ေျပာေန တုန္းပါ။ အရွက္နဲ႔ လူလုပ္ၿပီး ကိုယ္ဆင္းရဲေနတာ ဖံုးဖိေန၊ ကိုယ့္ျပႆနာေတြ လူမ်ားမသိေစနဲ႔ဆိုတဲ့ ေခတ္က ေတာ့ ကုန္ၿပီထင္ပါတယ္။
ျမန္မာ့အလင္း ဦးတင္လို ပရဟိတ ကိုယ္က်ဳိးစြန္႔ လူမႈေရးေဆာင္ရြက္သူေတြကေတာ့ ေလးစားစရာပါ။ သို႔ ေသာ္လည္း ေခတ္မီဖြံ႔ၿဖိဳးေရးသေဘာတရားနဲ႔ ၾကည့္တဲ့အခါ သူ႔လုပ္ငန္းက အလွဴေပးေရး (charity) အဆင့္မွ် သာပဲရွိပါတယ္။ အကယ္၍ ျမန္မာျပည္ထဲမွာ သူ႔လိုလူေတြေပၚလာ အဖြဲ႔အစည္းေတြ ထူေထာင္ကူညီၾကတယ္ ပဲထားဦး၊ Gender လို႔ေခၚတဲ့ လိင္ကြဲျပားမႈကိစၥေတြ စဥ္းစားမိဖို႔ မျဖစ္ႏိုင္ပါဘူး။ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ကိစၥ ေတြလည္း လုပ္ေဆာင္မိၾကပါ့မလား။ Empowerment လို႔ေခၚတဲ့ လူထုအင္အားဖြံ႔ၿဖိဳးလာေစေရး ကိစၥေတြ ကိုလည္း စဥ္းစားမိၾကဖို႔ရွိသလား။ ဒီလိုျပည္တြင္းက အဖြဲ႔အစည္းေတြမွာ ေခတ္သစ္ေခါင္းေဆာင္မႈ၊ စီမံခန္႔ခြဲ ေရးပညာေတြကို ဘယ္သူေတြက ေပးမွာလဲ။ ဒီလို ျပည္တြင္းေစတနာရွင္အဖြဲ႔ေတြက ပညာေရးကို ဘယ္ပံုနဲ႔ သစ္ၾကမွာလဲ။ နာဂစ္မုန္တိုင္းအၿပီး ေဆာင္ရြက္ၾကသလို စစ္တမ္းေကာက္ယူတာေတြ၊ စီမံခ်က္ ေသခ်ာဆြဲၿပီး ေဆာင္ရြက္တာေတြ ရွိမွာလား။ ျပည္တြင္းက အရင္းအျမစ္ေတြကေရာ တခ်ိန္ျပန္လည္စုစည္းလိုက္ရင္ လုပ္ ငန္းႀကီးေတြ လုပ္ေလာက္ေအာင္ ေလာက္ေလာက္လားလားက်န္ေသးရဲ႕လား။ ႏိုင္ငံတကာက စာခ်ဳပ္စာတန္း ေတြ၊ ပဋိညာဥ္ေတြ၊ ကမၻာ့အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေနရာေပးထားတဲ့ အဲန္ဂ်ီအိုေတြအတြက္ စင္ျမင့္ေတြကို ျပည္ တြင္းအဲန္ဂ်ီအိုေတြက ၀င္ယူၾကမွာလား။ တို႔နဲ႔ မဆိုင္ဘူးဆိုၿပီး ထားၾကမွာလား … က်ေနာ္ကေတာ့ ဦးတင္တို႔ ေခတ္ အေျခအေနနဲ႔ အခုအေျခအေန ကြာခဲ့ၿပီလို႔ ျမင္မိပါတယ္။ သူတို႔ရဲ႕ သမာဓိကို အတုယူစရာျဖစ္ေပမယ့္ အလွဴေပးလုပ္ငန္းေလာက္နဲ႔ မလံုေလာက္ေတာ့ဘူးလို႔ထင္ပါတယ္။
အဲန္ဂ်ီအိုေတြမွာ မူမမွန္တာ၊ ျခစားေနတာ၊ ပ်ံ႕က်ဲလြန္းေနတာ အားမရစရာေတြရွိေကာင္းရွိေနႏိုင္ပါတယ္။ တ ကယ္လိုအပ္ေနတဲ့ ျပည္သူေတြအတြက္ မထိေရာက္တာေတြလည္း ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေတြကိုလည္း ေထာက္ ျပဖို႔လိုသလို သူတို႔ လိုက္နာက်င့္သံုးရမယ့္ က်င့္၀တ္ (code of conduct) ေတြကိုလည္း ျပန္လည္ ေထာက္ျပဖို႔ လိုပါတယ္။ ေ၀ဖန္စရာရွိရင္လည္း ေ၀ဖန္ဖို႔လိုပါတယ္။ အခုကာလမွာ လူငယ္ေတြက တေယာက္ၿပီးတ ေယာက္ အဲန္ဂ်ီအိုဆိုင္းဘုတ္ေတြ ေထာင္လာၾကတယ္ဆိုတာ မေကာင္းတဲ့ကိစၥလို႔ မျမင္မိပါ။ မုဒိတာပြားသင့္ပါ ေၾကာင္း တင္ျပလိုပါတယ္ခင္ဗ်ား။
ေအာင္သူၿငိမ္း
